Biodiversiteit in Zeeland

Bepalend voor ons leven

Biodiversiteit omvat alle soorten planten, dieren en micro-organismen, hun enorme genetische variatie en ook de variatie aan ecosystemen, van koraalrif tot bossen en woestijnen, waar ze deel van uitmaken. Kortom, het totaalpakket aan levende organismen en leefsystemen en de relaties die zij hebben. Voor álles wat we doen en nodig hebben – van ons voedsel en drinkwater tot onze bouwmaterialen en medicijnen – is biodiversiteit het startpunt. Simpel gezegd: zonder een bodem vol leven geen planten, zonder planten geen voedsel, geen zuurstof, geen schoon water… biodiversiteit is bepalend voor onze leefomgeving. En uiteindelijk dus ook voor ons leven. 

Biodiversiteit: het gaat slecht

Helaas, nergens in Europa gaat het zo slecht met de biodiversiteit als in Nederland. En die achteruitgang raakt ons allemaal: een gezond systeem levert ook in de toekomst voedsel, water, zuurstof en veel meer. Maar het systeem is nu verre van gezond. Zo heeft de sterke afname van insecten, die veel in het nieuws is, grote gevolgen: minder voedsel voor vogels en andere dieren, maar ook minder bestuivers voor onze voedselgewassen.  

Een robuuste biodiversiteit is ook een van de antwoorden op klimaatverandering. Planten nemen immers koolstofdioxide (CO2) op uit de lucht en houden dit vast. CO2 werkt als een warme deken en maakt het weer extremer, warmer en droger. De stijgende zomertemperaturen en droogte van de laatste jaren stellen ons nu al voor de nodige uitdagingen. Daarnaast het is steeds duidelijker dat we een groene, biodiverse leefomgeving nodig hebben om ons goed en gezond te voelen. Een Zeeland zonder bloemen, zonder zoemende insecten en vogels is geen aantrekkelijk, noch een gezond Zeeland! 

Wat doet Het Zeeuwse Landschap?

Wij beheren natuurgebieden: leefgebied, maar voor sommige soorten ook laatste toevluchtsoorden. Deze gebieden staan niet op zichzelf, want er zijn veel factoren van buiten waar we geen of weinig invloed op hebben. Denk maar aan de vermesting door stikstofneerslag (zie kader) en verdroging, maar ook de toenemende drukte en oprukkende bebouwing. Daarom praten we graag mee wanneer er plannen voor bouw of infrastructuur worden gemaakt: kan er ook iets voor de natuur worden gedaan? 

Samen met de buren

Wij vinden dat er overal in de provincie een basiskwaliteit natuur moet zijn. Want natuur begint al bij de voordeur en bescherming van natuur gaat verder dan natuurgebieden alleen. Natuur houdt niet op bij een kavelgrens en wat er buiten de natuurgebieden gebeurt, heeft ook gevolgen ín de gebieden. Daarom werken we graag samen met onze buren, van waterschap tot boer. Met een aantal boeren zijn we aan het experimenteren met vormen van natuurinclusieve landbouw. De eerste resultaten zijn hoopvol voor boer én natuur.

Soortenbescherming

Voor specifieke soorten, waarvan het voortbestaan op het spel staat, doen we wat extra’s. Zo werken we met andere partijen aan het Levend Archief, een initiatief om zo veel mogelijk inheemse planten en hun genetische diversiteit veilig te stellen. En we proberen broedgebieden voor kust- en weidevogels veilig te houden. En als het nodig is nemen we heel gerichte maatregelen, zoals het ingraven van nestkasten voor de tapuit bij gebrek aan konijnenholen om te broeden. 

Weg is voor altijd weg

Soms voelt het werk als een druppel op een gloeiende plaat. Maar een soort die uitgestorven is, komt nooit meer terug. De biodiversiteit in Nederland mag dan helaas erg onder druk staan, er is gelukkig ook in toenemende mate oog voor het belang ervan en voor de betekenis van een groene, gezonde leefomgeving. Het bewustzijn dat we het met z’n allen anders moeten doen groeit. Want ja, die paar vogeltjes maken zeker wel uit. 

Wat kun jij zelf doen?

Help de natuur en zorg voor een groene tuin! Vele kleine groene tuinen en balkons maken samen één grote! Op steenbreek.nl staan heel veel praktische tips. Een paar op een rijtje: 

• Zorg dat maar een deel van je tuin betegeld is. Zo kan het regenwater in de grond zakken. Bovendien is een begroeide tuin koeler in de zomer.  
• Plant of zaai Nederlandse (inheemse) soorten. Want helaas wordt er veel plant- en zaaigoed uit andere delen van de wereld verkocht, overigens met de beste bedoelingen. Maar insecten hebben er vaak niets aan.  
• Check het etiket: koop het liefst zaden en planten die zonder gif zijn gekweekt. Je weet het zeker als er een biologisch keurmerk op staat. Bijvriendelijke planten in tuincentra zijn helaas ook vaak bespoten. Vraag hiernaar bij de winkel! 
• Laat eens ‘onkruid’ staan en geniet van wat er vanzelf opkomt. Deze planten zijn namelijk zeker onbespoten en vormen een belangrijke nectarbron voor insecten. En er komen vaak prachtige bloemen aan.  
• Zorg ervoor dat er elk seizoen iets bloeit: insecten hebben het hele seizoen voedsel nodig. Op nederlandzoemt.nl vind je planttips. 

Stikstof en biodiversiteit

Veel in het nieuws: stikstof. Stikstof is een gas dat overal om ons heen is: de lucht bestaat voor 78 procent uit stikstof. Planten hebben stikstof nodig om te groeien. Echter, stikstof reageert met andere stoffen, waarbij ammoniak en stikstofoxiden (fijnstof) ontstaan. En die leveren problemen op, zoals: 

• Verzuring van de bodem. Daardoor gaat bodemleven dood en komen er minder voedingsstoffen vrij voor planten. Plantensoorten verdwijnen en dieren krijgen te weinig kalk binnen, wat leidt tot vogels die door hun pootjes zakken en zwakke eierschalen. Te veel stikstof leidt dus tot minder biodiversiteit. 
• Overbemesting, waarbij snelgroeiende planten de langzaam groeiende overwoekeren. Denk maar aan brandnetels en bramen, gras dat vaker gemaaid moet worden, groene aanslag die sneller terugkomt. In Zeeland is dit goed zichtbaar in duingebieden als Oranjezon: snelgroeiende grassen en struiken nemen het over en typische duinplanten hebben het moeilijk.  
• Ook voor de mens zijn stikstofverbindingen schadelijk: fijnstof leidt tot longklachten.  

Tijd om er wat aan te doen: samen voor biodiversiteit.